Pancerniki – „Zwierzę Roku” 2025
Stuttgart/Berlin, 13 stycznia 2025 r. – dzięki unikalnemu pancerzowi przetrwały na ziemi 60 milionów lat, niestety obecnie wiele gatunków pancerników walczy o przetrwanie. Kampania „Zwierzę roku” 2025 poświęcona jest ochronie tych wyjątkowych ssaków. Wspólnie z partnerami kampanii oraz ogrodami zoologicznymi Towarzystwo Zoologiczne na rzecz Ochrony Gatunków i Populacji (ZGAP) poprowadzi kampanię z projektami w Brazylii i Kolumbii na rzecz pancerników. Kampania została zaprezentowana 13. Stycznia 2025 w Ogrodzie Zoologicznym i Botanicznym Wilhelma w Stuttgarcie. Jako patron tegorocznej kampanii ochrony gatunków, Cem Özdemir, Federalny Minister Żywności i Rolnictwa, skorzystał z okazji, aby promować ochronę tych niezwykłych, pierwotnych zwierząt.
„Pancernik to cichy ambasador ochrony gatunków. Te fascynujące zwierzęta przetrwały miliony lat ewolucji. Jednak nawet te małe cuda natury są wrażliwe i coraz bardziej zagrożone. Ludzie zbyt mocno ingerują w ich siedliska i niszczą podstawy ich egzystencji. W tym przypadku pancerniki są symbolem tego, jak ważne jest globalne myślenie o ochronie przyrody i lokalne działania. Naszym zadaniem jest ochrona ich siedlisk, a tym samym zabezpieczenie przyszłości wielu innych gatunków. Dziękuję pracownikom Zoo Wilhelma, których zaangażowanie w ochronę pancernika aktywnie pomaga zabezpieczyć jego przyszłość” – podkreślił Cem Özdemir.
Większość z 23 gatunków pancerników żyje w Ameryce Środkowej i Południowej i reprezentuje fascynującą różnorodność pod względem wielkości, wyglądu, sposobu życia i rozmnażania. Są wśród nich zarówno maleńkie stworzenia jak i olbrzymy. Podczas gdy niektóre z nich okazały się jak dotąd zdolne do adaptacji, także w środowisku ludzkim, kilka gatunków pancerników walczy o przetrwanie. Ma to miejsce pomimo faktu, iż pancerniki są jedynymi ssakami z pancerzem wykonanym z małych, połączonych ze sobą płytek kostnych. Dzięki temu ich pancerz jest elastyczny, co umożliwia niektórym gatunkom zwijanie się w razie niebezpieczeństwa i ochronę przed drapieżnikami. Są one głównie owadożerne, prowadzą przeważnie nocny tryb życia i wiele z nich lubi żyć pod ziemią. Jednak ze względu na szybkie zmiany w ich warunkach życia, obecnie są coraz bardziej zagrożone.
Jest to wystarczający powód, aby kampania na rzecz ochrony gatunków zainicjowana przez ZGAP wraz z partnerami kampanii, Stowarzyszeniem Zwolenników Ogrodów Zoologicznych (GdZ), Niemieckim Towarzystwem Ogrodów Zoologicznych (DTG) i Stowarzyszeniem Ogrodów Zoologicznych (VdZ), skupiła się w tym roku na pancernikach, którym poświęcano dotychczas niewiele uwagi.
„Wspólnie z naszymi południowoamerykańskimi partnerami projektu, w tegorocznej kampanii „Zwierzę roku” pragniemy skupić się na wybranych gatunkach pancerników i wdrożyć konkretne, zrównoważone środki ochrony gatunkowej dla tych fascynujących zwierząt” – mówi dr Viktoria Michel, koordynator kampanii ZGAP i specjalista ds. ochrony gatunkowej w Zoo Görlitz-Zgorzelec.
Jest to szczególnie ważne, gdyż pancerniki jako tak zwani inżynierowie ekosystemów, mają bardzo duży wpływ na całe swoje siedlisko. Ponieważ dużo kopią, rozluźniają glebę i przyczyniają się do napowietrzania gleby. Stale tworzą nowe nory, z czego korzysta wiele innych gatunków zwierząt. Istnieją dowody na to, iż opuszczone nory pancerników wykorzystuje jako schronienie ponad 30 różnych gatunków. Należą do nich oceloty, tapiry nizinne i tamandua południowa.
W wielu przypadkach podziemny tryb życia pancerników na często dużych terytoriach stanowi spore wyzwanie dla badań nad tym gatunkiem oraz wielkością ich populacji. Czerwona Lista Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) wciąż nie była w stanie określić statusu zagrożenia niektórych gatunków pancerników, gdyż wiedza o nich była niewystarczająca. Pewne jest jednak, że liczba pancerników w większości obszarów występowania gwałtownie spada!
W Ameryce Południowej na pancerniki często poluje się dla ich aromatycznego mięsa. Ze względu na plantacje ryżu, soi, drewna i oleju palmowego oraz rozwój hodowli zwierząt, przemysłowe rolnictwo zorientowane na eksport coraz bardziej wkracza na siedliska pancerników. Wydobycie ropy naftowej i innych surowców mineralnych także znacznie wpływa na siedliska tych zwierząt. Ponadto wzrasta zastosowanie pestycydów w rolnictwie, co szybko dziesiątkuje owady, będące najważniejszym źródłem pożywienia pancerników. Pancerniki padają także ofiarą ruchu drogowego oraz bezpańskich zwierząt domowych, szczególnie nocą.
Planowane środki ochrony gatunkowej zostaną dostosowane do potrzeb poszczególnych gatunków pancerników. Na przykład pancerniki olbrzymie, największy ich przedstawiciel o długości do 1,5 metra i wadze do 60 kg, mają wielką słabość do larw pszczół. To doprowadza je do zguby, gdyż są intensywnie ścigane lub zatruwane jako najeźdźcy uli. Ze względu na postępujące niszczenie ich naturalnych siedlisk, a tym samym zasobów żywności, ataki pancerników na ule nasilają się. Z tego powodu ich siedliska mają być bardziej chronione, pofragmentowane obszary zostaną połączone, a pszczelarze mają otrzymywać ule „odporne na pancerniki”.
W regionie Llanos w Kolumbii żyje pięć różnych gatunków pancerników. Aby zwiększyć zaangażowanie w ochronę gatunków, w projekt zaangażowana jest lokalna ludność. Ponadto, wraz z młodymi biologami i studentami opracowywane są nowe metody, w celu uzyskania wiarygodnego przeglądu populacji i wymagań siedliskowych pancerników.
Ogrody zoologiczne jako siła napędowa ochrony gatunków
W ramach skoordynowanych programów hodowlanych ogrody zoologiczne trzymają i hodują zagrożone gatunki. Zapewniają także odwiedzającym interesujący wgląd w biologiczne i ekologiczne relacje między gatunkami zwierząt znajdującymi się pod ich opieką. Ogrody zoologiczne będące partnerami kampanii, w tym Wilhelma Stuttgart, udostępniają obecnie znaczne środki finansowe na promowanie prac związanych z ochroną przyrody, a także zapewniają wsparcie techniczne. Na przykład Wilhelma Stuttgart od kilku lat wspiera projekt dotyczący pancernika olbrzymiego w Brazylii. Wraz z ZGAP, ogrody zoologiczne zapewniają również ukierunkowaną pomoc dla gatunków zwierząt bez lobby, których projekty ochrony w przeciwnym razie miałyby trudności z otrzymaniem niezbędnego wsparcia. Dyrektor Wilhelma, dr Thomas Kölpin, podkreśla: „Projekt dotyczący pancerników olbrzymich w Brazylii jest przykładem udanej ochrony gatunków. Dlatego cieszymy się, iż ta, dotychczas wspierana przez nas inicjatywa zyskuje dodatkowy impuls dzięki kampanii „Zwierzę roku”.
Kampania na rzecz zwierzęcia roku w zoo
Od 2016 r. kampania zwraca uwagę na zagrożone gatunki zwierząt, które często pozostają w cieniu innych zwierząt, a tym samym media poświęcają im mniej uwagi. Wspólnie osiągnięto już wiele sukcesów, jak na przykład na rzecz ary oliwkowej w Ekwadorze, gekonów tygrysich w Wietnamie i lampartów jawajskich w Indonezji. W przypadku wszystkich byłych „Zwierząt Roku” obowiązuje następująca zasada: działania ochronne będą kontynuowane po zakończeniu roku kampanii, zapewniając w ten sposób długoterminowe wsparcie dla wybranych gatunków zwierząt.
Źródło: Nasze Zoo Goerlitz Zgorzelec
