System kaucyjny 2025 – ile dostaniesz za butelki, gdzie je oddać i czy można je zgniatać?

Polska szykuje się do małej rewolucji w gospodarce odpadami. Od 1 października 2025 r. w sklepach zaczną pojawiać się napoje w opakowaniach oznaczonych specjalnym symbolem kaucji, a przy kasie sprzedawcy doliczą do ceny kilka groszy kaucji. Pieniądze odzyskamy, gdy zwrócimy puste opakowanie, ale tylko pod pewnymi warunkami. Sprawdź, które butelki i puszki są objęte systemem, gdzie trzeba je oddać i kiedy kaucja przepadnie.

Po co w ogóle system kaucyjny?

System kaucyjny wprowadzany w Polsce od 1 października 2025 roku to nie tylko nowa zasada zwrotu butelek, to odpowiedź na unijne przepisy i rosnące problemy z plastikiem.

Główne cele systemu to:

• Ograniczenie zaśmiecania parków, lasów i przestrzeni publicznych,
• Zwiększenie poziomu recyklingu plastikowych i metalowych opakowań,
• Poprawa jakości selekcji odpadów – czyste opakowania łatwiej ponownie przetworzyć,
• Spełnienie celów UE: do 2025 r. – 77% zebranych opakowań, do 2029 r. – aż 90%.

System kaucyjny to realna wartość dla środowiska i dla obywateli. Dzięki niemu odzyskamy nawet ponad 90 % opakowań, a każdy z nas będzie mógł łatwo otrzymać kaucję za butelki i puszki. To wygodne, ekologiczne i opłacalne rozwiązanie, które działa już w wielu krajach Europy – mówi Anita Sowińska, wiceminister klimatu i środowiska.

W krajach takich jak Niemcy, Litwa czy Norwegia system kaucyjny działa od lat i przynosi realne efekty. Klienci nie wyrzucają butelek do śmieci, tylko oddają je, bo chcą odzyskać pieniądze. To mały bodziec, który przynosi duże zmiany dla środowiska.

W Polsce dotychczas wiele butelek trafiało do kosza, a potem na wysypiska. Często nawet nie przechodziły przez recykling. Dzięki nowemu systemowi butelki i puszki będą zbierane osobno i trafiały bezpośrednio do ponownego przetworzenia, np. na nowe butelki do wody.

Nowe przepisy wprowadzają w życie unijną dyrektywę ograniczającą zużycie plastiku i zobowiązują państwa UE do zbierania co najmniej 77 proc. butelek do 2025 r. i 90 proc. do 2029 r. Resort klimatu liczy, że system kaucyjny zwiększy poziom recyklingu i ograniczy zaśmiecanie środowiska. Kaucja zachęca konsumentów, aby nie wyrzucać butelek i puszek do żółtego pojemnika, lecz oddać je do ponownego wykorzystania. Lepsza selekcja opakowań pozwoli uzyskać czystszy surowiec, który łatwiej przerobić na nowe butelki.

Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?

System obejmie trzy rodzaje opakowań:

• Plastikowe butelki PET do 3 l – zwrot daje 50 gr.
• Metalowe puszki do 1 l – zwrot także 50 gr.
• Szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 l – kaucja wynosi 1 zł. Od 1 stycznia 2026

Opakowania muszą być wyraźnie oznaczone logotypem systemu i kwotą kaucji. Napoje w identycznych butelkach bez znaku kaucji pozostaną w sprzedaży. Za nie kaucji nie zapłacisz i nie dostaniesz jej przy zwrocie.

Gdzie oddać butelki i puszki?

Wszystkie punkty sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem będą musiały doliczać kaucję, ale nie każdy sklep będzie zobowiązany do odbioru pustych opakowań. Zwracać je będzie można w:

• Sklepach o powierzchni powyżej 200 m², które oferują napoje objęte systemem – mają obowiązek przyjmować wszystkie butelki i puszki ze znakiem kaucji.
• Sklepach mniejszych niż 200 m², jeśli sprzedają napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku – te placówki muszą przyjmować szkło; uczestnictwo w systemie dla butelek PET i puszek jest dobrowolne.
• Pozostałych sklepach, które zdecydują się przystąpić do systemu, tzw. punktach dobrowolnych.
• Automatach kaucyjnych (butelkomatach) i innych punktach zbiórki (co najmniej jeden w każdej gminie).

Dzięki temu butelkę kupioną w małym sklepie będzie można oddać w supermarkecie albo w automacie, paragon nie będzie konieczny.

Ile naprawdę zapłacisz i kiedy dostaniesz pieniądze?

Kaucja nie będzie wliczona w cenę produktu widocznej na półce. Zostanie doliczona dopiero przy kasie. Dla konsumenta to wydatek 50 gr lub 1 zł więcej, ale tylko do czasu zwrotu butelki lub puszki. Ważne zasady:

• Kaucja nie jest objęta VAT – podatek zapłacą tylko firmy z tytułu kaucji nieodebranych przez klientów.
• Po oddaniu opakowania sklep (lub automat) zwróci kaucję w gotówce, przelewem na konto lub jako bon do wykorzystania. Jednak klient ma prawo domagać się pieniędzy, a nie vouchera.
• Wysokość kaucji jest stała, niezależnie od wielkości butelki (np. 0,5 l, 1 l czy 1,5 l).

Kiedy możesz stracić kaucję?

Choć system ma być prosty, istnieje kilka sytuacji, w których kaucja przepadnie:

• Brak oznakowania systemu – jeśli opakowanie nie ma symbolu kaucji, sklep nie pobierze depozytu i nie będzie go zwracał.
• Zgnieciona butelka lub puszka – opakowania nie wolno zgniatać; automaty muszą zeskanować kod kreskowy, a pracownik sklepu ocenia stan butelki.
• Zwrot kaucji przysługuje tylko za butelki opróżnione, w których etykieta i kod są czytelne.
• Opakowanie po mocniejszych alkoholach – jednorazowe szklane butelki (np. po wódce) zostały wyłączone z systemu.
• Brak opakowań z kaucją w sklepie – w pierwszych miesiącach systemu w obrocie będą jednocześnie butelki i puszki z logotypem kaucji oraz te bez niego. Kaucję zapłacisz i odzyskasz tylko za te oznaczone.

System będzie obsługiwany przez licencjonowane spółki – m.in. Zwrotka S.A., PolKa, OK Operator Kaucyjny S.A. oraz Polski System Kaucyjny S.A. Te podmioty organizują sieć odbioru, rozliczają kaucję i finansują selektywną zbiórkę opakowań.

FAQ – najczęstsze pytania o system kaucyjny 2025

Czy muszę mieć paragon, żeby odzyskać kaucję?

Nie. Zwrot kaucji nie wymaga okazania paragonu. Możesz oddać butelkę lub puszkę w dowolnym sklepie objętym systemem lub w automacie kaucyjnym, niezależnie od miejsca zakupu.

Czy mogę zgniatać butelki albo zgarniać etykiety?

Nie. Opakowania muszą być w dobrym stanie, niepogniecione, z czytelną etykietą i kodem kreskowym. W przeciwnym razie automat może ich nie przyjąć, a sprzedawca odmówi wypłaty kaucji.

Czy automat odda mi gotówkę?

To zależy od punktu. Automaty mogą wypłacać gotówkę, bon do sklepu albo przesyłać środki na konto. Masz jednak prawo zażądać zwrotu pieniędzy, jeśli automat tego nie umożliwia, możesz odebrać gotówkę w kasie sklepu.

Czy kaucja jest doliczana do ceny produktu?

Tak, ale tylko przy kasie. Na półce zobaczysz cenę samego napoju. Kaucja (50 gr lub 1 zł) pojawi się dopiero na paragonie jako osobna pozycja.

Czy każda butelka plastikowa lub puszka podlega kaucji?

Nie. Tylko te, które są wyraźnie oznaczone znakiem systemu kaucyjnego i kwotą. Jeśli butelka nie ma symbolu, nie zapłacisz kaucji i nie możesz jej odzyskać.

Czy dotyczy to także opakowań po alkoholu?

Tylko częściowo. System obejmuje np. piwo i cydr w opakowaniach oznaczonych kaucją. Ale szklane butelki po mocnych alkoholach (np. po wódce) są wyłączone z systemu.

Co, jeśli sklep nie chce przyjąć butelki?

Zgodnie z ustawą:

• Sklepy powyżej 200 m² mają obowiązek przyjmować wszystkie opakowania z systemu.
• Mniejsze sklepy muszą przyjmować szklane butelki wielokrotnego użytku, jeśli takie sprzedają.
  Jeśli sklep łamie te zasady, możesz zgłosić to do wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska.

Źródło: infor.pl