Sprawdź jakie zmiany w prawie od 2024 r.

• Za sprawą wzrostu płacy minimalnej blisko trzy miliony Polaków dostaną podwyżki od stycznia
• Od stycznia osoby, które muszą korzystać z lombardów będą mieć większą ochronę prawną
• W 2024 r. zmienią się też przepisy podatkowe. Chodzi o akcyzę, podatek od nieruchomości czy dodatkową daninę od zakupu większej liczby mieszkań
• Z kolei od nowego roku energetyki mogą kupić tylko dorośli. To ograniczenie dotknie miliony nastolatków, ale też tysiące sklepów i sprzedawców
• Sporo zmian czeka też osoby z niepełnosprawnościami, nabywców używanych aut, przyszłych emerytów i wiele innych grup

Od stycznia 2024 r. wchodzi w życie wiele nowych przepisów. Dotyczą zatrudnionych, emerytów, prowadzących działalność gospodarczą, sprzedawców, konsumentów, niepełnosprawnych. Opisujemy 13 najważniejszych zmian.

Rekordowy wzrost pensji

Pracodawcy będą musieli podwyższyć wynagrodzenia tym osobom, którzy obecnie zarabiają mniej niż tegoroczne minimum.

Od 1 stycznia minimalne wynagrodzenie za pracę skoczyło z 3600 zł do 4242 zł. Kolejna podwyżka — tym razem do 4 300 zł — zacznie obowiązywać od lipca 2024 r. Dzięki temu wyższe pensje otrzyma ok. 3,6 mln osób. Więcej dostaną też samozatrudnieni i zleceniobiorcy, bo wzrośnie minimalna stawka godzinowa.

W górę pójdą też świadczenia powiązane z płacą minimalną, w tym np. maksymalne odprawy i dodatki za pracę w nocy.

Od nowego roku wyższy zasiłek stały

Za sprawą nowelizacji z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej wzrośnie kryterium dochodowe uprawniające do zasiłku stałego, ale także jego minimalna wysokość. Zasiłek stały wypłacany jest przez pomoc społeczną osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, które spełniają kryterium dochodowe. Kryteria dochodowe oraz kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej są weryfikowane i ustalane co trzy lata. Od 1 stycznia 2022 r. kryterium dochodowe wynosi 776 zł dla osoby samotnie gospodarującej oraz 600 zł dla osoby przebywającej w rodzinie.

Zasiłek stały jest różnicą między kryterium dochodowym na jednego członka rodziny a dochodem na osobę w rodzinie. Obecnie kwota przyznanego zasiłku nie może być niższa niż 30 zł oraz nie może przekroczyć 719 zł miesięcznie.

Od 1 stycznia 2024 r. za sprawą nowelizacji podwyższono kwotę kryterium dochodowego ze 100 proc. do 130 proc. kryterium. Ustawa podwyższa również minimalną wysokości zasiłku stałego z 30 zł do 100 zł oraz maksymalną z 719 zł do 1000 zł.

Emerytury pomostowe dla nowych grup

Od 1 stycznia 2024 r. weszło w życie większość przepisów ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 22 sierpnia 2023 r., poz. 1667). Za ich sprawą prawo do emerytury pomostowej będzie — co do zasady — przysługiwać pracownikowi, który:

• urodził się po 31 grudnia 1948 r.,
• osiągnął wiek co najmniej 55 lat (w przypadku kobiety) i 60 lat (w przypadku mężczyzny), 
• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszący co najmniej 15 lat (przy niektórych pracach, np. na statkach lub w ratownictwie górskim, jest to okres 10 lat),
• ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, 
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Pomostówka to wcześniejsze świadczenie dla osób, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i spełniają dodatkowe kryteria. Jest wypłacane do momentu uzyskania prawa do emerytury lub do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).

Nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością

Od 1 stycznia 2024 r. wchodzi w życie duża reforma wsparcia dla osób dorosłych z niepełnosprawnością, która może okazać się pułapką. Niepełnosprawni będą mogli ubiegać się o nowe świadczenie wspierające, skierowane bezpośrednio do nich. Aby wnioskować o świadczenie wspierające, najpierw muszą uzyskać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Wydają ją na wniosek wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) właściwe ze względu na miejsce stałego pobytu. W decyzji będzie punktowo określony poziom potrzeby. Od niego będzie uzależniona wysokość świadczenia, która będzie też powiązana z wysokością renty socjalnej. Im niższy poziom potrzeb, tym niższe świadczenie wspierające. Wyniesie ono:

• 220 proc. renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów,
• 180 proc. renty socjalnej — od 90 do 94 punktów,
• 120 proc. renty socjalnej — od 85 do 89 punktów,
• 80 proc. renty socjalnej — od 80 do 84 punktów,
• 60 proc. renty socjalnej — od 75 do 79 punktów,
• 40 proc. renty socjalnej — od 70 do 74 punktów.

W 2023 r. renta socjalna wynosiła 1588,44 zł brutto, i zostanie zwaloryzowana 1 marca br. Można więc założyć, że świadczenie wspierające będzie wynosić od ok. 635 zł do blisko 3495 zł. Z tym że co do zasady od 2024 r. o świadczenie wspierające mogą się starać osoby, które otrzymały od 87 do 100 punktów. Jeśli jednak ktoś otrzyma od 70 do 89 punktów, a jego opiekun pobierał świadczenie pielęgnacyjne, będzie mógł jeszcze w tym roku starać się o świadczenie wspierające. Tyle że opiekun straci prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. I to może być pułapka.

Wyższe świadczenie pielęgnacyjne

W 2024 r. zaś świadczenie pielęgnacyjne wyniesie bowiem 2988 zł, czyli o 540 zł więcej niż w minionym roku. To za sprawą obwieszczenia ministra rodziny z 13 listopada 2023 r., a więc jeszcze Marleny Maląg. Pobierają je zarówno osoby opiekujące się dziećmi, jak i dorosłymi. Opiekunowie dorosłych powinni jednak dobrze się zastanowić, co wybrać. Zwłaszcza że od 2024 r. zyskają zaś możliwość podejmowania pracy i dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego. W roku kalendarzowym będą mogli zarobić nie więcej niż sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ważne jest również, że od 1 stycznia 2024 r. osoby, które dotychczas nie pobierały świadczeń opiekuńczych, nie będą mogły ubiegać się już o specjalny zasiłek opiekuńczy oraz o świadczenie pielęgnacyjne na niepełnosprawne osoby dorosłe.

Energetyki mogą kupić tylko dorośli

Od 1 stycznia obowiązuje zakaz sprzedaży energetyków, czyli napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny, osobom poniżej 18. roku życia. Sprzedawcy powinni żądać okazania dowodu osobistego oraz potwierdza ich zakup w kasach samoobsługowych. Biedronka już pod koniec grudnia rozpoczęła weryfikację klientów, którzy chcieli kupić napoje energetyczne w kasie samoobsługowej. Zakaz wprowadziła ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw. Za złamanie go grozi grzywna w wysokości do 2 tys. zł. Będzie mogła być wymierzona także kierownikowi sklepu, baru, kawiarni itp. za brak nadzoru nad sprzedażą. Co więcej producentom lub importerom za nieoznaczenie puszek z napojem energetycznym lub oznaczenie niespełniające wymogów ustawy będzie groziła grzywna w wysokości do 200 000 zł albo kara ograniczenia wolności, albo obie kary łącznie.

W 2024 r. wzrosną ceny alkoholu i papierosów

Od 1 stycznia 2024 r. wzrosną stawki akcyzy na alkohol i papierosy, a to przełoży się na ceny tych używek w sklepach. To kolejna już podwyżka z cyklu. Kolejne są zaplanowanego aż do 2026 r. — Podwyżka stawek akcyzy na napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe jest już trzecią z rzędu zaplanowaną przez MF na lata 2022— 2027 – mówi Szymon Parulski, doradca podatkowy i wspólnik w Parulski i Wspólnicy. W rezultacie szacuje, że cena butelki piwa może wzrosnąć o dodatkowe kilkadziesiąt gr, cena paczki papierosów już o ponad 60 gr a cena butelki wódki o prawie 2 zł. — Oczywiście wzrost cen nie będzie natychmiastowy — zaznacza Szymon Parulski.

Wyższe stawki podatku od nieruchomości

Od 1 stycznia 2024 r. wzrosną też stawki maksymalne podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowa, miejscowa, uzdrowiskowa). Zasadniczo stawki wzrastają o 15 proc. w porównaniu do stawek maksymalnych obowiązujących w 2023 r. Trzeba jednak pamiętać, że nie oznacza to automatycznie podwyżki podatku od domów, mieszkań, nieruchomości firmowych, czy samochodów ciężarowych (o dopuszczalnej masie powyżej 3,5 tony, bo ich dotyczy podatek od środków transportowych). Decyzje o stawkach obowiązujących w danej gminie lub mieście podejmują bowiem radni gmin i miast. Stawki maksymalne stosuje ok. 500 gmin i miast na prawie 2,5 tys. gmin w Polsce.

Dodatkowy podatek od zakupu mieszkań

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje kolejna zmiana w podatku od czynności cywilnoprawnych. Kupujący szóste i kolejne mieszkanie w tej samej inwestycji deweloperskiej zapłacą – tak jak dotychczas VAT i dodatkowo — 6 proc. PCC.

Wynika to z nowelizacji ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. poz. 1463). Dodajmy, że chodzi o zakup sześciu nieruchomości w jednej inwestycji (na jednej działce). Przepisy są jednak pełne dziur, dlatego eksperci spodziewają się, że 6 proc. PCC może nikt nie zapłacić.

Rewolucja w działaniu lombardów

To będzie rewolucja dla nawet 40 tys. lombardów w Polsce i ich klientów, których jak szacuje Związek Przedsiębiorców i Pracodawców jest nawet półtora miliona. Od niedzieli 7 stycznia 2024 r. lombardy będą ściślej nadzorowane, a osoby zastawiające w nich swoje cenne rzeczy lepiej traktowane. Co się zmieni? Lombardy mogą być prowadzone tylko w formie spółki i muszą być wpisane do specjalnego rejestru. Umowy pożyczki lombardowej mają być sformułowane w sposób zrozumiały, a odsetki od nie mogą przekraczać odsetek maksymalnych określonych w kodeksie cywilnym.

Co ciekawe to, jeżeli konsument nie dokona spłaty wierzytelności z konsumenckiej pożyczki lombardowej, przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową będzie mógł sprzedać przedmiot zabezpieczenia lombardowego. W przypadku gdy kwoty konsumenckiej pożyczki lombardowej przekracza 500 zł, będzie obowiązek przeprowadzenie aukcji internetowej lub powszechnie dostępnej. Za brak przestrzegania nowych przepisów będą groziły kary nawet do wysokości 500 tys. zł, a klienci będą mogli poskarżyć się do Rzecznika Finansowego

Będzie trzeba przerejestrować używany samochód

Firmy leasingowe, komisy samochodowe, ale też każde przedsiębiorstwo, które się restrukturyzuje, mogą stracić miliony złotych z powodu jednego przepisu. Chodzi o nowy obowiązek rejestracji nabytych aut używanych wprowadzony od 1 stycznia 2024 r. przez ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Wprowadza ona do prawa o ruchu drogowym art. 73aa, zgodnie z którym właściciel pojazdu jest obowiązany złożyć wniosek o jego rejestrację w terminie 30 dni od dnia:

1. nabycia pojazdu na terytorium Polski,
2. dopuszczenia do obrotu przez organ Krajowej Administracji Skarbowej pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej;
3. sprowadzenia pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Od tego obowiązku wprowadzono wyjątki:

1. Obowiązku nie stosuje się, gdy właścicielem pojazdu jest przedsiębiorca prowadzący na terytorium Polski działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami lub produkcji pojazdów i pojazd ten jest pojazdem nowym.
2. Obowiązku nie stosuje się do podmiotu uprawnionego posiadającego decyzję o profesjonalnej rejestracji pojazdów (tablice dealerskie) – w odniesieniu do pojazdów, dla których posiada on ważną decyzję o profesjonalnej rejestracji pojazdów. Oznacza to, że obowiązku przerejestrowania nie będzie stosować się dla pojazdów, które nie są już autami nowymi, dla których wypełniono wcześniej profesjonalny dowód rejestracyjny.
3. Stosuje się go do pozostałych pojazdów i w przypadku gdy właścicielem takiego pojazdu jest przedsiębiorca prowadzący na terytorium Polski działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami, obowiązany jest on do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie 90 dni.